Iłżeckie Towarzystwo Historyczno-Naukowe to grupa ludzi, pasjonatów, dla których dzieje Małej Ojczyzny stanowią ważny obszar aktywności patriotycznej, emocjonalnej i poznawczej.
Inicjatorem powstania Stowarzyszenia i jego spiritus movens był Pan Jan Szmyd. W grudniu 2008 r. doprowadził do utworzenia komitetu założycielskiego, w skład którego weszli: Jan Szmyd, Jacek Postuła, Rafał Nadgrodkiewicz, Władysław Jastalski, Witold Sępioł, Marian Stępień. Pierwszym prezesem Towarzystwa został Pan Tadeusz Kania. W latach 2012 – 2016 funkcję prezesa pełnił Pan Rafał Ziętek.
Już w styczniu 2009 r. Towarzystwo wystąpiło z inicjatywą stworzenia „Partyzanckiej Izby Pamięci”. Pomysł Ten nie został jednak zrealizowany. W tym samym roku Towarzystwo wraz z Miejsko-Gminną Biblioteką Publiczną i Urzędem Miasta i Gminy zorganizowało konkurs na najlepsze wspomnienia wojenne z lat 1939–1945 z terenu dawnego powiatu iłżeckiego. Również w 2009 r., z ITHN wyszła propozycja opracowania monografii Iłży i Ziemi Iłżeckiej. Pomysł ten został sfinalizowany w 2014 r. wydaniem książki pt. Miasto w nowej odsłonie.
W rok 2010 członkowie Stowarzyszenia uporządkowali otoczenie kościoła Św. Ducha oraz doprowadzili do powołania Międzyszkolnego Klubu Historycznego im. Armii Krajowej. Najdonioślejszym dziełem Towarzystwa w 2010 r. było odsłonięcie tablicy na mauzoleum iłżeckim, poświęconej pamięci osób pochodzących z Ziemi Iłżeckiej a pomordowanych na wschodzie. Tablica upamiętnia także ofiary katastrofy lotniczej spod Smoleńska z 10 kwietnia 2010 r. Jest to jeden z pierwszych pomników w Polsce, poświęconych tej ogromnej tragedii narodowej.
Ważnym przedsięwzięciem Stowarzyszenia było wystawienie trzech kamieni z granitowymi tablicami i plansz informacyjnych upamiętniających bitwę pod Iłżą w 1939 r. (odsłonięcie 9 IX 2012 r.) Zostały one umieszczone w trzech kluczowych miejscach związanych z wrześniowym bojem.
Na konto działalności Towarzystwa należy także zaliczyć wzniesienie krzyża zamkowego (poświęconego 14 IX 2012 r.), gdyż jego członkowie stanowili znakomitą większość składu Komitetu Budowy Krzyża.
Poważnym projektem ITHN było stworzenie w Sanktuarium Bolesnej Królowej Polski w Kałkowie–Godowie groty, Oratorium Związków Ziemi Iłżeckiej z Miastem Brzeżany i Kresami (otwarcie 17 X 2015 r.). Przedsięwzięcie to zostało zrealizowane dzięki wydatnemu wsparciu władz samorządowych Iłży oraz współpracy z Rodzinami Brzeżańskimi i Kołem ŚZŻAK w Starachowicach.
Oprócz wymienionych działań Towarzystwo corocznie organizowało w dniu 11 XI śpiewnie pieśni patriotycznych, a na początku maja majówkę w Marculach. Podczas świąt państwowych i ważnych rocznic członkowie ITHN wywieszali na zamkowej wieży głównej wielką flagę narodową.
Obecny Zarząd ITHN:
- prezes – Paweł Nowakowski
- wiceprezes – Robert Celuch
- wiceprezes – Dorota Plata
- sekretarz – Barbara Celuch
- skarbnik – Marianna Wodecka
